chematyzmy najogólniej można określić jako swego rodzaju roczniki statystyczne archidiecezji gnieźnieńskiej, zawierające spis wszystkich urzędów kościelnych i ich pracowników oraz parafii, księży i zakonników. Przez długi czas wydawane były jako dodatek do kalendarzy liturgicznych dla duchowieństwa (tzw. rybrycel) i nazywane niezmiennie "elenchus".

Najstarsza z posiadanych przez Archiwum Archidiecezjalne rybrycel (1763) zawiera tylko nazwiska członków kapituły katedralnej. Od roku 1773 dołączane są ponadto wykazy księży zmarłych w poprzednim roku. Dopiero od r. 1806 zaczęto dodawać do rubrycel pełen spis urzędów centralnych archidiecezji i ich pracowników, członków kapituły, wykaz wszystkich parafii i duchowieństwa. Z biegiem czasu przy poszczególnych nazwiskach księży zaczęto umieszczać datę ich urodzenia, święceń kapłańskich i objęcia pełnionego urzędu. Dzięki temu są one dzisiaj w wielu wypadkach jedynym źródłem do ustalenia danych biograficznych.

W okresie kulturkampfu, w latach 1875-1876 oraz 1887-1888, nie ukazywały się żadne spisy duchowieństwa, natomiast do rubrycel w latach 1876 - 1886 były dodawane tylko spisy zmarłych księży.

Wypada jednak zaznaczyć, że w roku 1888 ukazała

się książka ks. J. Korytkowskiego pt. "Brevis descriptio historico - geographica ecclesiarum Archidioecesis Gnesnensis et Posnaniensis".

Jest to schematyzm znacznie poszerzony w stosunku do dotychczasowych. Zawiera, bowiem, nie tylko spis parafii i duchowieństwa, lecz również krótką historię każdej parafii, wykaz miejscowości objętych okręgiem parafialnym, liczbę wiernych, patronat, liczbę kaplic, bractw, szpitali, sierocińców.

Od 1889 r. zaczęto ponownie wydawać rubrycele z dodatkiem w postaci schematyzmu. Taki stan trwał do r. 1926. W następnym po raz pierwszy ukazał się schematyzm jako druk samoistny pt. "Elenchus omnium ecclesiarum et universi (...) cleri Archidioecesium Gnesnensis et Posnaniensis". Przez pierwszych kilka kolejnych lat ukazywały się one, co roku pod spolszczonym tytułem "Rocznik Archidiecezji Gnieźnieńskiej i Poznańskiej", następnie przyjęto praktykę wydawania ich, co kilka lat.

W roku zakończenia II wojny światowej ukazał się "Spis alfabetyczny kapłanów i miejscowości Archidiecezji Gnieźnieńskiej i Poznańskiej" jako Dodatek do Zarządzeń Władzy Duchownej, R. I (1945) nr 5. W okresie powojennym schematyzmy ukazywały się nieregularnie.