zisiejszy zasób biblioteki katedralnej wytworzony został w okresie od IX do XX wieku i obejmuje następujące zbiory:

1. Rękopisy pergaminowe bądź papierowe - blisko 1100 pozycji, w tym ponad 200 średniowiecznych. Wśród nich wiele wczesnych, pięknie iluminowanych, zdobionych szczerym złotem, cennych także z racji opraw, np.: najstarszy, pergaminowy rękopis "Evangeliarium" z wpisanym rokiem 800; najcenniejszy, cały złotem pisany, z 24 całostronicowymi iluminacjami przedstawiającymi głównie sceny z życia i męki Chrystusa, i przepięknymi romańskimi inicjałami "Codex aureus Gnesnensis" (złoty kodeks) z XI wieku; nieco wcześniejszy od niego, też cały złotem pisany "Codex pretiosus"; "Missale Plenarium" z przełomu XI i XII wieku; pięknie iluminowane "Evangeliarum Crusviciense" z XII wieku; i z tego czasu "Collectio trium partium" Iwona z Chartres (prawo); kodeks prawa kanonicznego "Speculum iudiciale Durantis" z XIII wieku; olbrzymia w rozmiarach, spisana na skórach cielęcych (pergamin) "Biblia" fundacji arcybiskupa Jarosława Bogorii Skotnickiego z XIV wieku; "Biblia" z 1414 roku - bogato zdobiona setkami przecudnych miniaturek w inicjałach; "Mszał" tzw. "Olbrachtowy" z około 1500 roku, zdobiony w krakowskim ośrodku malarskim licznymi inicjałami figuralnymi i ornamentalnymi oraz wiciami marginalnymi; sześciotomowe, dużych rozmiarów "Antiphonarium" z daru kanonika gnieźnieńskiego Klemensa z Piotrkowa, napisane i ozdobione przez dominikanów krakowskich w końcu XV i początku XVI wieku (ostatni tom ukończono w 1507 r.); największe w rozmiarach (oprawa 90 x 60 cm) dwuwoluminowe, złotem zdobione, w całości w Krakowie wykonane w 1536 roku "Graduale" z fundacji arcybiskupa gnieźnieńskiego Macieja Drzewickiego i wiele, wiele innych. Nie da się ich wszystkich tu wyliczyć.

Najwięcej rękopisów znajdujących się do dziś w bibliotece katedralnej wyszło ze skryptoriów polskich, związanych z warsztatami kręgu krakowskiego, śląskiego i wielkopolskiego. Ale trzeba dodać, że najstarsze z nich pochodzą dopiero z XIV wieku. Kolejne miejsca - pod względem ilościowym - zajmowały manuskrypty powstałe w następujących, obcych skryptoriach: włoskich, niemieckich, czeskich i francuskich.

Na szczególną uwagę zasługują "Kazania Gnieźnieńskie" z końca XIV wieku. Jest to zabytek prozy staropolskiej.

2. Duży zbiór fragmentów rękopiśmiennych, pergaminowych (od IX w.) i papierowych (od XV w.), wyjętych najczęściej z opraw późniejszych rękopisów bądź starodruków. Na wielu z nich są wczesne zapisy nutowe. Niektóre zachowały kolorowe inicjały.

3. Inkunabuły, czyli pierwodruki. Są to księgi, które wyszły z drukarń, głównie obcych (Niemcy, Włochy, Francja), do 1500 roku. Gnieźnieńska Biblioteka Katedralna posiada ich blisko 1100 (tysiąc sto) pozycji. Niektóre z nich mają wielobarwne, ręcznie malowane, często złocone, inicjały figuralne lub ornamentalne oraz wici marginalne. Inne zdobią piękne drzeworyty - najczęściej inicjały do rozdziałów - często ręcznie kolorowane. W gnieźnieńskim zbiorze inkunabułów jest wiele unikatów w skali polskiej.

4. Stare druki (około 40 tysięcy woluminów). Spośród nich wyodrębniono "polonika" z XVI wieku. Jest ich ponad 600 jednostek katalogowych. Wiele z nich wyszło z takich znanych drukarń polskich (Kraków, Lwów, Poznań, Toruń, Wilno, Zamość i in.) jak: Hallera, Hochfedera, Unglera, Wietora, Siebeneychera, Helicza, Łazarza, Szarffenbergerów, Wirzbięty, Piotrkowczyka, Neringa, Wolraba i innych.

Tak skryptoria jak i oficyny drukarskie, z których importowano dzieła, wskazują na to, że księgozbiór gnieźnieński przez cały okres jego narastania kształtowały bardzo wyraźne wpływy kulturalne, przychodzące w największym nasileniu z Italii, następnie z Francji, Czech i Niemiec. Zakres i siła oddziaływania obcych kręgów kulturowych przyczyniły się niemało do powstania własnych, rodzimych warsztatów, wyróżniających się jednak typowo polską specyfiką.

Dominującym językiem we wszystkich zbiorach wchodzących w skład całości zasobów katedralnych jest łacina. Niewiele jest dzieł pisanych, drukowanych lub glosowanych w innych językach.

Od XVI wieku zaczęto stosować na szerszą skalę język polski. Odtąd coraz więcej dzieł z różnych dziedzin, drukowanych w całości po polsku, zasila księgozbiór gnieźnieński. Są wśród nich np.: "Biblia w przekładzie Jakuba Wujka", czy tak zwana "Biblia Leopolity" oraz "Biblia Brzeska"; "Kazania Piotra Skargi" czy innych kaznodziejów; katechizmy; dzieła Kochanowskiego, Reja, Orzechowskiego i wielu innych, piszących w języku ojczystym.

Od XVI wieku można już zaobserwować efekty rzutowania kultury polskiej na gnieźnieński księgozbiór katedralny. Wyraża się to przede wszystkim w zasilaniu biblioteki dziełami autorów polskich, piszących po łacinie, oraz innymi "polonikami" o treści dotyczącej Polski, pisanymi, zdobionymi lub drukowanymi w Polsce.

Godne uwagi są oprawy. Im starsze tym cenniejsze. Jako materiału używano: desek, skór - pięknie tłoczone lub złocone - pluszu, jedwabiu oraz metali szlachetnych. W późniejszych wiekach kartonu i płótna.

5. Ponadto księgozbiór gnieźnieński ubogaca bardzo duży (ok. 500 pozycji) zbiór tzw. "Rara". Są to rzadkie i cenne, najczęściej XIX i XX-wieczne druki. Wśród nich wspaniale facsimilia arcydzieł sztuki piśmienniczej, iluminatorskiej (malarskiej) - z uwzględnieniem naśladownictwa materiału (papirus, pergamin, papier czerpany, jedwab) - oraz introligatorskiej. Dla przykładu wymienię facsimilia dzieł tej miary co: Listy św. Piotra Apostoła, pisane w VIII wieku na papirusie ("Beati Petri Apostoli Epistulae ex Papyro Bodmeriana VIII transcriptae". Watykan 1968); pergaminowy manuskrypt Biblii pisanej po grecku ("TA IERA BIBLIA. Codex Vaticanus Graecus 1209 (Codes B). Phototypice expressus iussu Pauli PP VI" (...) Citta del Vaticano 1965); Św. Karola Boromeusza "Ordo tractationis de oratione" wydane w Mediolanie w 1968 roku; dwutomowa, przepięknie iluminowana "La Bibbia di Borso d' Este..." Bergamo 1961. Dzieło to przygotowane jako dar dla papieża Jana XXIII na uczczenie osiemdziesiątej rocznicy urodzin, po jego śmierci zostało podarowane Prymasowi Polski, Kardynałowi Stefanowi Wyszyńskiemu; Mikołaja Kopernika "Dzieła wszystkie" w dwóch tomach (Warszawa 1972,1975), z których tom pierwszy zawiera facsimile: "Rękopis dzieła (...) o obrotach". Są też inne, ciekawe, nie tylko facsimilowe wydania.

Oprócz wyżej wyszczególnionego księgozbioru biblioteka katedralna posiada jeszcze takie - mniejsze czy większe - kolekcje jak:

    1. Mikrofilmy cenniejszych rękopisów średniowiecznych, inkunabułów czy "poloników XVI-wiecznych" gnieźnieńskiego zasobu katedralnego.

    2. Muzykalia gnieźnieńskie. Stanowiły one zasadniczo repertuar kapeli muzycznej, działającej w katedrze gnieźnieńskiej od połowy XVI wieku aż do 1914 roku. Wśród nich autografy nieznanych do niedawna kompozytorów polskich. Obecny stan zbioru muzykaliów przedstawia się następująco:

        1. Msze
        2. Rekwia
        3. Nieszpory i kompletoria
        4. Jutrznie i Te Deum
        5. Motety, arie, pastorałki
        6. Symfonie, utwory instrumentalne
        7. Pasje, Stabat Mater, litanie

    3. Kolekcja ikonograficzna. Tworzą ją: albumy dotyczące różnych zabytków i wydarzeń; sztychy - od XVI w.; obrazki o tematyce głównie religijnej; fotografie indywidualne i zbiorowe osób itp.

    4. Zbiór kartograficzny z unikatowymi mapami i atlasami

    5. Ekslibrisy polskie (od XVII w.)

    6. Kolekcje różne (banknoty i zastępcze papiery pieniężne, znaczki dobroczynnościowce, żywnościowe itp.).